Souffleur, wat is een gerechtigheidstafereel?

Wies De Vos, publiekswerker tentoonstellingen: "Een gerechtigheidstafereel is een werk – gewoonlijk een schilderij - met als onderwerp de rechtspraak. Je zou het een apart genre kunnen noemen, dat vooral in de 15e, 16e en 17e eeuw erg geliefd was. De taferelen werden gemaakt voor plekken waar recht werd gesproken. Vaak waren dat stadhuizen – rechtbanken zoals wij ze kennen, bestonden toen nog niet. Ze beelden verhalen uit de Bijbel of oude legendes af die naar de rechtspraak verwijzen. Het Laatste Oordeel was een populair thema, maar heel wat gerechtigheidstaferelen tonen erg specifieke verhalen, die soms nergens anders in de kunstgeschiedenis terugkeren.”

“Een van de eerste voorbeelden was een werk dat Rogier van der Weyden in 1436 maakte voor het Brusselse stadhuis. Het toonde gerechtigheidstaferelen van de Romeinse keizer Trajanus en de Brusselse rechter Herkenbald, maar is in 1695 helaas verloren gegaan toen Franse troepen de stad bombardeerden. Maar de tijdgenoten van Van der Weyden hadden een grote bewondering voor het werk. Het stadsbestuur van Leuven, de grote rivaal van Brussel, wilde niet onderdoen en gaf Dieric Bouts de opdracht vier gigantische gerechtigheidstaferelen te maken voor het eigen stadhuis. Het thema was de gerechtigheid van keizer Otto III. Die zou zijn eigen vrouw tot de brandstapel veroordeeld hebben omdat ze een valse getuigenis had afgelegd tegen een onschuldige graaf, die vervolgens was terechtgesteld. De vier schilderijen moesten de Leuvense rechters ertoe aanzetten om, net als keizer Otto, te oordelen zonder aanzien des persoons.”